Czemu służy zabezpieczenie kredytu?

Udzielenie wsparcia finansowego jest ze strony banku usługą ryzykowną. Może się okazać, że klient będzie miał problemy ze spłatą przyznanego mu kredytu, co dla wierzyciela oznacza potencjalną utratę pożyczonych środków, należnych odsetek oraz prowizji.

Zabezpieczenie kredytu jest jednym z narzędzi służących zmniejszeniu ryzyka bankowego i pozwala odzyskaćpożyczone pieniądze.

W zależności od sytuacji, wymóg zabezpieczenia kredytowego może dotyczyć całości lub części wierzytelności i przyjmować rozmaite formy.

Czy każdy kredyt wymaga zabezpieczenia?

Wymóg zabezpieczenia nie występuje w przypadku każdej pożyczki bankowej. To, czy bank zdecyduje dodać go do umowy kredytowej, zależy od kilku czynników związanych ze wspomnianym już ryzykiem.

Wysokość finansowania

Im więcej pieniędzy planujesz pożyczyć od banku, tym częściej możesz się spodziewać, że Twój wierzyciel uwarunkuje udzielenie Ci finansowania od zabezpieczenia go. Wysoka kwota oznacza potencjalnie duże ryzyko strat – nie dziwi zatem, że bank zechce je pomniejszyć.

Okres spłaty

Kredyty długoterminowe (takie jak kredyt hipoteczny) są również traktowane przez bank jako wysoce ryzykowne. W trakcie kilkunastu lub kilkudziesięciu lat, jakie przyjdzie czekać na całkowitą spłatę finansowania, wiele może się zdarzyć. Pożyczkobiorca może stracić pracę, zachorować, wyjechać z kraju lub nawet umrzeć. Aby zagwarantować sobie możliwość windykacji należności, bank najczęściej wymaga w takich przypadków zabezpieczenia.

Zdolność kredytowa klienta

Zdarza się, że ten sam kredyt może zostać udzielony dwóm różnym klientom (indywidualnym lub firmom) na zupełnie odmiennych zasadach. Jedna osoba może go otrzymać bez zabezpieczenia, podczas gdy od drugiej bank będzie go wymagał.

Wynika to z tego, jak wysoko zostanie oceniona przez bank Twoja zdolność kredytowa.

WAŻNE

W ocenie zdolności kredytowej wnioskodawcy bank bierze pod uwagę:

  1. wysokość dochodu;
  2. formę zatrudnienia (umowa o pracę na czas nieokreślony uznawana jest za najbezpieczniejszą dla regularnej spłaty rat);
  3. liczbę członków rodziny znajdujących się na utrzymaniu wnioskodawcy;
  4. poziom wydatków stałych (w tym również spłacane obecnie kredyty i pożyczki).

Jeśli bank oceni, że Twoja zdolność kredytowa jest niewystarczającą gwarancją spłaty, zwróci się z wymogiem ustawienia zabezpieczenia, aby za jego pośrednictwem dochodzić swoich praw.

Chcesz uniknąć konieczności zabezpieczenia i podnieść swoją zdolność kredytową? Jest na to kilka sposobów. Możesz o nich przeczytać w naszym artykule „ Jak zwiększyć swoje szanse na udzielenie pożyczki”.

Historia kredytowa

Ważnym elementem analizy ryzyka kredytowego jest dla banku Twoja historia kredytowa, czyli to, jak dobrze poradziłeś sobie ze spłatą dotychczasowych zobowiązań finansowych.

Myślisz, że starając się o kredyt w nowym banku, wymażesz swoje dotychczasowe problemy ze spłatą pożyczek? Nic bardziej mylnego. Na rynku finansowym nic nie ginie, a Twoja historia kredytowa jest przechowywana w archiwach Biura Informacji Kredytowej.

Wystarczy, że bank sięgnie po tzw. raport BIK (a zrobi to na pewno), aby dowiedzieć się, czy w Twojej historii kredytowej nie pojawiły się niespłacone raty, opóźnienia lub konieczność renegocjacji zobowiązań. Każdy z takich problemów zostanie uznany przez bank za czerwoną flagę. Może się okazać, że jedyną opcją na otrzymanie kolejnego kredytu będzie jego odpowiednie zabezpieczenie.

DO ZAPAMIĘTANIA

Brak jakiejkolwiek historii kredytowej jest odbierany przez bank jako czynnik ryzykowny. Uniemożliwia bowiem przewidzenie Twojego zachowania pożyczkowego. Zanim zwrócisz się z wnioskiem o swój pierwszy kredyt, pomyśl o stworzeniu pozytywnej historii kredytowej, na przykład kupując coś na raty i terminowo spłacając ten zakup.

Rodzaje i formy zabezpieczeń kredytowych

Istniejące na polskim rynku zabezpieczenia kredytowe można podzielić na dwie kategorie: osobiste i rzeczowe.

Zabezpieczenia osobiste kredytu

Ten rodzaj zabezpieczenia związany jest z osobistą odpowiedzialnością kredytobiorcy w przypadku problemów ze spłatą. Jego nałożenie powinno dać wierzycielowi gwarancję odzyskania całej sumy kredytowej, należnych odsetek oraz prowizji.

WAŻNE:

Jeśli bank nałoży na Ciebie osobiste zabezpieczenie kredytu, będziesz odpowiadał całym swoim majątkiem – nie tylko tym obecnym, ale również przyszłym.

Jest to zatem bardzo rygorystyczny warunek, który w praktyce nakładany jest najczęściej na nowe przedsiębiorstwa, które nie zdążyły jeszcze wypracować odpowiedniej zdolności kredytowej oraz na klientów indywidualnych, w przypadku których ta zdolność jest również odpowiednio niska.

Rodzaje zabezpieczeń osobistych kredytu

Istniejące według prawa polskiego formy zabezpieczeń osobistych obejmują:

  • Weksel

Papier wartościowy stanowiący zobowiązanie wymienionej w nim osoby do zapłacenia danej kwoty pieniężnej przed upływem określonego terminu.

Popularność weksla jako formy zabezpieczenia kredytowego wynika przede wszystkim z łatwości jego sporządzenia. Możesz wypisać go nawet własnoręcznie – nie wymaga specjalnego druku ani poświadczenia notarialnego.

Aby sporządzony weksel został uznany za ważny, powinien zawierać:

  • słowo „weksel” użyte w tytule dokumentu;
  • nazwisko osoby zobowiązanej do uregulowania długu, czyli trasata;
  • dane wierzyciela, czyli remitenta;
  • polecenie zapłaty należnej kwoty;
  • termin i miejsce płatności;
  • datę i miejsce wystawienia weksla;
  • podpis wystawcy, czyli trasanta.

Pominięcie któregoś z tych elementów sprawi, że weksel zostanie uznany za nieważny.

DO ZAPAMIĘTANIA:

Weksel in blanco to weksel, w którym opuszczono którąś z wyżej wymienionych informacji (zwykle należną kwotę). Z punktu widzenia dłużnika podpisanie takiego weksla jest ryzykowne, gdyż wpisana później kwota może okazać się zawyżona. Przed podpisaniem weksla in blanco doradza się zatem sporządzenie przez obie strony deklaracji wekslowej.

  • Poręczenie wekslowe

Poręczenie wekslowe, inaczej zwane awalem, to nieodwołalne zobowiązanie osoby trzeciej (awalisty) do spłaty całości lub części kredytu (sumy wekslowej) w sytuacji, gdy pierwotny dłużnik nie jest w stanie tego zrobić.

Awal może zostać umieszczony wyłącznie na wekslu lub jego przedłużku, czyli dodatkowej kartce trwale związanej z wekslem i zawierającej informacje, które nie zmieściły się na głównej części.

  • Poręczenie cywilne

Ten rodzaj poręczenia polega na umowie cywilnej między dwoma stronami – poręczycielem i pożyczkodawcą, w ramach której ten pierwszy zobowiązuje się uregulować należności kredytowe wierzyciela, jeśli jego pierwotny dłużnik nie będzie w stanie tego zrobić.

Odpowiedzialność poręczyciela dotyczy całości jego majątku i wygasa dopiero po spłacie całości zobowiązania.

W przeciwieństwie do poręczenia wekslowego, poręczenie cywilne może zostać przez poręczyciela odwołane. Można tego jednak dokonać jedynie przed zaistnieniem długu. Odwołanie poręczenia cywilnego po nawiązaniu umowy kredytowej jest możliwe tylko wtedy, gdy poręczyciel zwróci się o to z pisemną prośbą do wierzyciela i wyłącznie za jego zgodą.

  • Gwarancja bankowa

Jest to rodzaj poręczenia, w którym gwarancji spłaty długu udziela inny bank. Gwarancja bankowa jest zabezpieczeniem stosowanym głównie w handlu krajowym i gospodarczym i pozwala przedsiębiorstwom podnieść swoją wiarygodność wobec kontrahentów.

WAŻNE:

Decydując się na zawarcie z bankiem umowy gwarancyjnej, przygotuj się, że będziesz zmuszony zapłacić mu prowizję od uregulowanego długu. Najczęściej jest to procent od wartości spłacanej przez niego sumy.

  • Cesja/przelew wierzytelności

Cesja to mechanizm prawny opierający się na art. 509-516 kodeksu cywilnego, w ramach którego kredytobiorca (cedent) przenosi na bank (cesjonariusza) prawo do domagania się wierzytelności wynikających z odrębnych umów między kredytobiorcą a jego dłużnikami.

Cesja wierzytelności może odbyć się bez zgody dłużnika, chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.

  • Przystąpienie do długu kredytowego

Ta forma zabezpieczenia polega na zawarciu umowy z osobą trzecią, na podstawie której będzie ona solidarnie, wraz z dłużnikiem, odpowiadała za terminową spłatę zobowiązania finansowego.

DO ZAPAMIĘTANIA:

Przystąpienie osoby trzeciej NIE zwalnia pierwotnego dłużnika od obowiązku spłaty długu. Daje natomiast bankowi możliwość ubiegania się swoich praw od OBU z nich, co zmniejsza jego ryzyko.

Podstawą prawną regulującą zasady przystąpienia do długu jest art. 353(1) kodeksu cywilnego [Dz. U. z 2020 r., poz. 1740, 2320] o swobodzie umów.

  • Przejęcie długu

W ramach umowy przejęcia długu odpowiedzialność finansowa dłużnika pierwotnego zostaje zastąpiona (a nie tylko uzupełniona) odpowiedzialnością innej osoby lub podmiotu. Aby mogło dojść do przejęcia długu, wymagana jest zgoda wierzyciela.

W przypadku, gdy kredytodawca nie zgodzi się na to, by jego wierzytelność była spłacana przez osobę trzecią, przejęcie długu następuje bezpośrednio między pierwotnym dłużnikiem a przejemcą, a nie przejemcą i bankiem.

  • Pełnomocnictwo

Ustawienie takiej formy zabezpieczenia kredytu daje wierzycielowi dostęp do środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku bankowym kredytobiorcy i dysponowania nimi (aż do kwoty pokrywającej dług) według własnego uznania.

Rzeczowe zabezpieczenie kredytu

Drugą kategorią zabezpieczeń kredytowych są zabezpieczenia rzeczowe. Należą do nich:

  • Hipoteka

Jest to rodzaj zabezpieczenia stosowany w przypadku kredytów mieszkaniowych. W przypadku problemów z odzyskaniem długu wierzyciel nabywa prawa własności do nieruchomości, na której zakup został udzielony kredyt.

  • Zastaw ogólny

W ramach tego zabezpieczenia bank wymaga od kredytobiorcy, by obciążył wybraną rzecz ruchomą prawem pozwalającym mu dochodzić na niej swoich roszczeń. Przedmiot obciążony zastawem zostaje na czas spłaty kredytu wydany bankowi albo wybranej stronie trzeciej.

  • Zastaw rejestrowany

Różni się od zastawu ogólnego tym, że daje stronom możliwość zadecydowania, aby na czas spłaty wierzytelności dana rzecz ruchoma (np. pojazd, maszyna itp.) pozostała do dyspozycji kredytobiorcy. Dzięki temu może on z niej korzystać, mimo że ustawiono na niej zastaw.

DO ZAPAMIĘTANIA:

Zastaw rejestrowy zawsze obciąża całą rzecz, nawet jeśli całkowity koszt wierzytelności jest niższy niż jej wartość. Obejmuje wszystkie części składowe rzeczy oraz jej przynależności.

  • Kaucja

Pozwala dłużnikowi przenieść określoną kwotę pieniędzy na własność banku. Jeśli ze spłatą kredytu nie pojawią się żadne problemy, bank jest zobowiązany zwrócić tę kwotę.

Jeśli w trakcie spłaty długu bank wykorzystuje kwotę objętą kaucją do swoich celów – na przykład inwestycji – może z tego tytułu wypłacić kredytobiorcy wynagrodzenie.

  • Blokada środków na koncie

Na żądanie banku kredytującego pożyczkobiorca jest zmuszony do zablokowania określonej kwoty na swoim rachunku bankowym. Nie może z niej korzystać aż do pełnego zaspokojenia wierzytelności kredytowej banku wraz z odsetkami i prowizjami.

  • Przewłaszczenie na zabezpieczenie

Ta forma zabezpieczenia kredytu przypomina nieco zastaw, ale wymaga znacznie mniej formalności. Polega na podpisaniu umowy, na podstawie której dłużnik przenosi prawa własności do wybranej rzeczy na bank kredytujący. Ten zaś z kolei zobowiązuje się do przeniesienia własności do niej z powrotem na kredytobiorcę po pełnej spłacie kredytu.

  • Ubezpieczenie kredytu

Występuje zwłaszcza w przypadku kredytów długoterminowych. Z obawy przed śmiercią lub chorobą pożyczkobiorcy, bank zwraca się z wymogiem wykupienia polisy na życie, aby zabezpieczyć spłatę kredytu przed takimi okolicznościami.

Istnieje wiele różnych form zabezpieczenia kredytu – jedne nadają się bardziej dla osób fizycznych, a inne dla podmiotów prawnych. Niektóre lepiej sprawdzają się w przypadku kredytów długoterminowych, a inne w przypadku tych krótszych. Decyzja o tym, jaka forma zabezpieczenia jest najodpowiedniejsza w każdym indywidualnym przypadku, należy do banku kredytującego.

FAQ

Nie, zdarzają się sytuacje, kiedy bank nakłada zabezpieczenie kredytu dopiero w trakcie jego spłaty.

Biorąc pod uwagę, że zabezpieczenie obniża ryzyko bankowe, jego ustawienie najczęściej obniża całkowity koszt pożyczki i poprawia jego warunki.

Nie, i jeśli nie zgadzasz się z tym warunkiem, możesz odstąpić od umowy kredytowej z danym bankiem i poszukać innego kredytodawcy. Pamiętaj jednak, że banki zawsze solidnie szacują swoje ryzyko i przy słabej zdolności kredytowej, Twoją jedyną szansą na finansowanie bankowe będzie ustawienie zabezpieczenia. Większe szanse na pożyczkę bez zabezpieczenia, ale i przy wyższym oprocentowaniu, masz w sektorze pozabankowym.

To, jakiego rodzaju zabezpieczenia będzie wymagał od Ciebie bank, zależy od wielu czynników. Należą do nich między innymi:

  • koszt zabezpieczenia zarówno dla banku, jak i dla klienta;
  • możliwość zaspokojenia roszczeń w jak najkrótszym czasie;
  • status prawny kredytobiorcy (w przypadku podmiotów prawnych często stosuje się inne rodzaje zabezpieczenia niż w przypadku osób fizycznych);
  • rodzaj kredytu;
  • nakład pracy związany z ewentualnym odzyskaniem wierzytelności z danego rodzaju zabezpieczenia.

Ubezpieczenie jest pojęciem węższym i odnosi się do jednej z możliwych form zabezpieczenia rzeczowego kredytu.

Znajdź najlepszą pożyczkę
Zobacz listę