"Polski Ład" - najważniejsze zmiany prawne od 2022 roku

Co to jest „Polski Ład”?

„Polski Ład”, wcześniej nazywany „Nowym Ładem”, to pakiet zmian ustawowych, które – zdaniem obecnego rządu – pozwolą zniwelować skutki głębokiego kryzysu, w jaki wpędziła naszą gospodarkę pandemia koronawirusa i związane z nią restrykcje. Według obietnic rządowych „Polski Ład” ma dodatkowo „zmniejszyć nierówności społeczne i stworzyć lepsze warunki do życia dla wszystkich obywateli”.

Założenia „Polskiego Ładu” zostały zaprezentowane po raz pierwszy 15 maja 2020 roku, a ostateczna wersja ustawy została opublikowana 23 listopada 2021 roku. Według słów przewodniczącego PiS, Jarosława Kaczyńskiego, program nawiązuje swoją nazwą do amerykańskiego „New Deal”, czyli programu reform ekonomiczno-społecznych, jakie zostały wprowadzone w USA przez prezydenta Franklina Delano Roosevelta w celu przeciwdziałania skutkom wielkiego kryzysu lat 1929–1933. Proponowane reformy dotyczą wielu aspektów polskiej gospodarki i opierają się na pięciu filarach:

Promując swój pakiet reform, rząd obiecuje korzyści dla polskich rodzin i firm, rolnictwa oraz edukacji. Wymienianych jest dziesięć obszarów, które mają uzdrowić nasz kraj pod względem gospodarczym i poprawić standard życia społeczeństwa.

Budżet przewidywany na realizację powyższych projektów to około 650 miliardów złotych (do 2030 roku). Średni roczny koszt „Polskiego Ładu” ma, według założeń, wynieść ponad 72 miliardy złotych.

Grafika rządowa przedstawiona poniżej podsumowuje najważniejsze zmiany, jakich możemy się spodziewać od 1 stycznia 2022 roku:

źródło: https://www.gov.pl/web/polski-lad/o-programie

Główne zmiany podatkowe i dochodowe

Zwiększenie kwoty wolnej od podatku

Jednym z podstawowych filarów „Polskiego Ładu” są planowane przez rząd reformy podatkowe. Zapowiadane jest zwiększenie kwoty wolnej od podatku do 30 tysięcy złotych, co w założeniu ma zmniejszyć podatki płacone przez osoby o niskich i średnich dochodach. Dochody na poziomie płacy minimalnej zostaną całkowicie zwolnione od podatku.

Podwyższenie I progu podatkowego

Rządowy pakiet zmian zakłada również podniesienie progu podatkowego z 85 do 120 tysięcy złotych, co oznacza, że od 2022 tylko dochody przekraczające 120 tysięcy złotych będą opodatkowane w skali 32% (II próg). Natomiast 17% opodatkowania, czyli tzw. I próg, będzie znacznie szerszy.

Zmiany w zasadach naliczania składki zdrowotnej

Poważne zmiany szykują się również w zakresie składki zdrowotnej. Od 2022 roku sposób jej naliczania będzie taki sam dla osób prowadzących działalność gospodarczą jak dla osób pracujących na umowę o pracę. Wysokość składki będzie ustalana w zależności od dochodu (w przypadku opodatkowania na zasadach skali podatkowej bądź podatku liniowego) albo od przychodu (dla firm stosujących ryczałt) i będzie się zmieniała proporcjonalnie do zmian przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.

Warto również zauważyć, że w przypadku przedsiębiorców „Polski Ład” znosi możliwość odliczenia części składki od podatku. Obecnie można odliczyć 7,75% składki.

Jak obliczyć składkę zdrowotną według zasad „Nowego Ładu”?

Do tej pory osoby prowadzące działalność gospodarczą opłacały składkę zryczałtowaną w wysokości 9% podstawy, którą stanowiło 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw (za ostatni kwartał ubiegającego roku) + zysk.

W 2021 minimalna wysokość stawki wynosiła zatem 381,81 zł, czyli:

75% x 5656,51 zł = 4242,38 zł x 9%

Od 2022 roku sposób obliczania składki w spółkach cywilnych, jawnych i partnerskich będzie uzależniony od wybranego sposobu opodatkowania:

Progresywna skala podatkowa – podatek na zasadach ogólnych

W przypadku skali podatkowej podstawa składki będzie wyliczana w zależności od dochodu określonego jako różnica między przychodami a kosztami i dodatkowo pomniejszona o składki emerytalne, rentowe i chorobowe, jeśli nie zostały one dodane do kosztów. Wysokość składki to 9% podstawy wyliczonej według powyższych zasad.

Co, jeśli w danym miesiącu firma nie odnotuje żadnego dochodu lub wręcz straty? Niestety, składkę zdrowotną będzie musiała zapłacić tak czy inaczej, jako że nie może ona być niższa niż 9% minimalnego wynagrodzenia. W 2022 minimalna składka zdrowotna wyniesie zatem 9% z 3010 złotych, to jest 270,90 złotych.

Ryczałt ewidencjonowany

Firmy rozliczające się na podstawie zasad ryczałtu odprowadzają do Urzędu Skarbowego określoną część swoich przychodów bez względu na koszty ich uzyskania. Od 2022 roku podstawą wymiaru składki zdrowotnej dla tych firm będzie odpowiedni procent przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw za ostatni kwartał poprzedniego roku (+ wypłaty z zysku). Wysokość składki zdrowotnej wyniesie 9% tej podstawy.

Jako że przeciętne wynagrodzenie w 2021 wynosi 5885,75 złotych, od działalności gospodarczej działającej według zasad ryczałtowych będzie trzeba od stycznia 2022 odprowadzić składki zdrowotne o następującej wielkości:

Podatek liniowy

Osoby rozliczające się według zasad podatku liniowego zapłacą składkę zdrowotną w wysokości 4,9% dochodu, z zastrzeżeniem, żeby nie była ona niższa niż 9% minimalnego wynagrodzenia, czyli 270,90 złotych.

Zerowa składka zdrowotna

Zaskoczeniem jest, że według nowych przepisów, od płacenia składki zdrowotnej zostaną zwolnione następujące grupy podatników:

• rodzice co najmniej czwórki dzieci;
• seniorzy, którzy zrezygnują z pobierania emerytury;
• osoby powracające z zagranicy.

Zerowa składka zdrowotna będzie obowiązywała te osoby tak długo, jak długo nie wystąpi obowiązek naliczenia zaliczki na podatek.

Kolejną zmianą dotyczącą składki zdrowotnej jest termin jej płatności. Dotychczas składka była opłacana do dziesiątego dnia danego miesiąca. Biorąc pod uwagę, że od 2022 roku jej wysokość będzie uzależniona od dochodu, jej opłata została przesunięta na dwudziesty dzień miesiąca.

Zniesienie karty podatkowej

Zgodnie z ustawą wprowadzającą „Polski Ład”, od 1 stycznia 2022 roku zniknie możliwość wyboru karty podatkowej jako sposobu rozliczania dla nowych firm. W ten sposób będą mogli nadal się rozliczać tylko ci przedsiębiorcy, którzy stosowali kartę podatkową już w 2021 roku.

Nowy sposób naliczania wynagrodzeń pracowników

Wszystkie wymienione powyżej zmiany podatkowe odbiją się na tym, jak od nadchodzącego roku zostanie obliczane wynagrodzenie netto. Udostępniony przez rząd kalkulator wynagrodzeń pozwala sprawdzić, czy i o ile zmieni się wysokości pensji netto w ujęciu miesięcznym, z uwzględnieniem założeń programu „Polski Ład”.

Zmiany w opodatkowaniu małżonków

Kolejną zmianą, jakiej możemy się spodziewać od 1 stycznia 2022 roku, są zasady obliczania podatków dla wspólnie rozliczających się małżonków. Co konkretnie się zmieni?

Wspólne rozliczenie będzie można wysłać już za rok, w którym zostało zawarte małżeństwo (dotychczas wymagano, aby trwało ono co najmniej 12 miesięcy). Jeśli chodzi o kwotę opodatkowania, to przy zachowaniu dotychczasowej podstawy (będącej połową sumy dochodów obniżonej o kwoty zmniejszającej), jej wysokość będzie określona podwójnie.

Wspomniana wcześniej ulga dla klasy średniej znajdzie zastosowanie również w przypadku obojga małżonków wypełniających wspólną deklarację podatkową. Będzie należało ją naliczyć odrębnie dla każdego indywidualnego przychodu.

Co z dotychczasową możliwością wspólnego rozliczenia z samotnie wychowywanym dzieckiem? „Polski Ład” uchyla tę opcję, wprowadzając na jej miejsce ulgę w wysokości do 1500 złotych.

Nowe zasady amortyzacji nieruchomości

W ramach „Nowego Ładu” zmieniają się zasady dotyczące amortyzacji nieruchomości oraz praw o charakterze mieszkalnym. Od 2022 roku przedsiębiorcy nie będą mogli amortyzować lokali mieszkalnych wprowadzonych dopiero do działalności.

Niemniej jednak osoby, które do tej pory korzystały z prawa do amortyzacji, będą mogły – zgodnie z przepisami przejściowymi – kontynuować ją aż do końca 2022 roku. Pojawiają się jednak sygnały, że przepisy przejściowe zawierają w tym zakresie błąd legislacyjny, który sprawia, że faktyczna amortyzacja może wynieść zero, chyba że prawo zostanie zinterpretowane przez ministra finansów na korzyść podatnika.

Zdaniem specjalistów, zmiana amortyzacyjna będzie niekorzystna nie tylko dla osób wynajmujących mieszkania, ale również dla mikroprzedsiębiorców, którzy prowadzą biznes we własnym domu lub mieszkaniu, chyba że wykorzystują do tego wyodrębniony lokal – o charakterze użytkowym (np. gabinet lekarski, gabinet masażu, kancelarię adwokacką).

Minimalny podatek przychodowy od osób prawnych (CIT)

Szukając sposobów na sfinansowanie zapowiadanych inwestycji, rząd zawarł w „Polskim Ładzie” nowy podatek dla firm, czyli minimalny podatek przychodowy. Chociaż w założeniu miał on dotyczyć tylko największych przedsiębiorstw, to brak określenia progu dochodowego wskazuje na to, będą go musiały zapłacić również małe i średnie firmy.

Minimalny podatek dochodowy wyniesie 10% podstawy opodatkowania. Zapłacą go te spółki, które:

• ponoszą straty ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych;
• wykazują zysk stanowiący nie więcej niż 1% podstawy opodatkowania.

Zdaniem wiceprezesa polskiej Izby Handlowej, Macieja Ptaszyńskiego, nowy podatek uderzy przede wszystkim w hurtownie, które zwykle rejestrują stosunkowo wysoki obrót, ale operując na niskich marżach, wykazują dość niską rentowność.

Zmiany dotyczące spółek holdingowych

Przepisy „Nowego Ładu” redefiniują pojęcie spółki holdingowej. Od 2022 roku, aby móc działać jako spółka holdingowa, dana firma będzie musiała posiadać co najmniej 10% udziałów lub akcji w spółce zależnej przez co najmniej 1 rok. Co więcej, spółka holdingowa nie będzie mogła tworzyć podatkowej grupy kapitałowej ani korzystać ze zwolnień związanych z podatkiem dochodowym CIT. Jedynymi dostępnymi ulgami dla spółek holdingowych będą zwolnienia z tytułu przychodów z udziału w zyskach osób prawnych.

Kolejnym wymogiem dla spółek holdingowych zawartym w przepisach „Polskiego Ładu” jest prowadzenie rzeczywistej działalności i faktycznych czynności gospodarcze, to jest:

• posiadanie personelu, lokalu oraz wyposażenia do prowadzenia tej działalności;
• funkcjonowanie w oparciu o przesłanki ekonomiczne;
• wykazywanie współmierności między prowadzoną działalnością a faktycznie posiadanymi zasobami;
• zawieranie umowy i porozumień, które są zgodne z rzeczywistością gospodarczą, mają uzasadnienie gospodarcze i nie są w sposób oczywisty sprzeczne z ogólnymi interesami gospodarczymi.

Udziałowcy spółki holdingowej nie mogą posiadać siedziby lub zarządu w krajach stosujących szkodliwą konkurencję, niechętnych do współpracy z Polską ani w krajach, z którymi Polska nie ratyfikowała umowy międzynarodowej, w szczególności w sprawie podwójnego opodatkowania.

Wspólne rozliczanie VAT dla grup kapitałowych

Do tej pory grupy kapitałowe mogły rozliczać wspólnie tylko podatek przychodowy CIT. Wprowadzenie możliwości wspólnego rozliczania VAT zwiększa konkurencyjność Polski wobec innych krajów Unii Europejskiej.

„Nowy Ład” przewiduje, że spółki należące do tej samej podatkowej grupy kapitałowej (PGK) nie będą musiały we wzajemnych transakcjach rozliczać VAT-u, wystawiać sobie faktur i składać oddzielnie jednolitego pliku kontrolnego. Taka reforma znacznie uprości rozliczenia dużych międzynarodowych spółek i zmniejszy koszt ich działalności w naszym kraju.

„Polski Ład” a podatnik bezgotówkowy

Wśród zapowiedzianych przez rząd zmian znajdują się również nowe zasady związane z płatnościami bezgotówkowymi. „Nowy Ład” wprowadza na konsumenta obowiązek płatności za pośrednictwem rachunku bankowego, jeżeli jednorazowa wartość transakcji z przedsiębiorcą, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza 20 000 zł.

W transakcjach między firmami, czyli B2B, płatność gotówkowa będzie możliwa tylko do 8 tysięcy, a nie – jak obecnie – 15 tysięcy złotych.

Ustawa wprowadza również w życie pojęcie „podatnika bezgotówkowego”. Będą nim mogły zostać te firmy, których:

1. 80% klientów jest konsumentami;
2. co najmniej 25% obrotu stanowi sprzedaż detaliczna;
3. co najmniej 65% sprzedaży odbywa się w formie bezgotówkowej.

To, czy zadeklarowany status podatnika bezgotówkowego zgadza się ze stanem faktycznym, będzie weryfikowane przez Krajową Administrację Skarbową.

Korzyścią dla firm deklarujących status podatnika bezgotówkowego ma być, zgodnie z założeniami nowej ustawy, możliwość uzyskania zwrotu nadpłaconego VAT już w piętnaście dni.

Ulgi podatkowe przewidziane w „Polskim Ładzie”

Ulga podatkowa dla klasy średniej

Aby zrekompensować nieco skutki nowego sposobu naliczania składki zdrowotnej, rząd zdecydował się na uzupełnienie pakietu „Polskiego Ładu” możliwością uzyskania ulgi podatkowej.

Od 2022 roku z ulgi podatkowej będą mogły skorzystać:

• osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę;
• przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą i rozliczający się według zasad skali podatkowej.

Wartość ulgi będzie wyliczana według dość skomplikowanej formuły, a jej podstawą będzie dochód brutto.

Nowa ulga dla rodzin 4+

Z myślą o rodzinach wielodzietnych, rząd zdecydował się na dołączenie do pakietu reform tzw. ulgi dla rodzin 4+/ulgi na dziecko. Rodzice, których łączny dochód nie przekracza 170 tysięcy złotych, będą uprawnieni do zwolnienia z podatku przychodu do kwoty 85 528 złotych. Ulga będzie dotyczyła obojga małżonków łącznie i aby z niej skorzystać, nie jest konieczne wspólne rozliczanie się.

Jeśli małżonkowie rozliczają się w sposób indywidualny, będą mogli odliczyć wspomnianą ulgę według określonych przez siebie proporcji (np. 50% i 50%, 40% i 60% itp.)

Ulgi w zeznaniu rocznym dla firm

Czy z ulgi dla klasy średniej mogą skorzystać przedsiębiorcy? Tak, pod warunkiem, że:

• prowadzą działalność jednoosobową;
• stosują skalę podatkową (PIT-36);
• ich przychód mieści się w przedziale od 68 412 zł do 133 692 zł.

Pakiet reform „Nowego Ładu” przewiduje również inne nowe ulgi dla firm. Należą do nich:

Ulga na terminal płatniczy

Według Art. 19a. znowelizowanej ustawy o prawie przedsiębiorców wchodzącej w życie od 1 lipca 2022, przedsiębiorcy będą musieli zapewnić klientom możliwość dokonania zapłaty w sposób bezgotówkowy w każdym miejscu, gdzie działalność gospodarcza jest faktycznie wykonywana. Wiąże się to z koniecznością zaopatrzenia się w terminal płatniczy, którego koszt będzie można odliczyć od podatku.

Konkretne kwoty podlegające odliczeniu to:

• 2500 złotych – w przypadku podatników, którzy nie mają obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży za pomocą kas rejestrujących;
• 1000 złotych – u pozostałych podatników;

Ulga na terminal będzie obejmowała opłaty akceptanta, opłatę interchange, opłatę systemową, a także opłaty z tytułu korzystania z terminala płatniczego wynikające z umowy najmu, dzierżaw lub innej podobnej umowy.

Ulga dla firm prowadzących innowację

Aby zachęcić firmy do ciągłego rozwoju i innowacji, „Polski Ład” zakłada wprowadzenie ulg związanych z taką działalnością:

• Ulga na prototyp – dla firm wprowadzających na rynek nowe, nieoferowane dotąd produkty. Kierowana jest dla przedsiębiorstw bez względu na ich wielkość. Ulga na prototyp uprawnia do odliczenia od podstawy opodatkowania 30% kosztów związanych z próbną produkcją oraz wprowadzaniem na rynek nowego produktu, jednak nie więcej, niż 10% dochodu.
• Ulga na robotyzację – skierowana do firm, które zdecydują się na wprowadzenie robotów przemysłowych dla usprawnienia produkcji i zwiększenia konkurencyjności. Pozwoli firmom odliczyć od podstawy opodatkowania 50% kosztów uzyskania przychodów poniesionych w danym roku na robotyzację.
• Ulga na wsparcie innowacyjnych pracowników – wprowadzona z myślą o tych firmach, które nie mogły skorzystać z istniejącej dotychczas ulgi na działalność badawczo-rozwojową (B+R) albo ze względu na poniesione w danym roku straty lub zbyt niski dochód. Nową ulgę będą one mogły odliczyć od zaliczek na podatek odprowadzanych od wynagrodzeń pracowników, których czas pracy przeznaczony na realizację działalności badawczo-rozwojowej wynosi co najmniej 50% ogólnego czasu pracy.

Krytyka założeń „Polskiego Ładu”

Już od swojej zapowiedzi w 2020 roku, pakiet zmian proponowanych przez rząd spotkał się z mieszanymi opiniami.

Podczas gdy dla niektórych jest on doskonałym sposobem na finansowanie potrzebnych krajowi zmian, inni zwracają uwagę na niedopracowania projektu i związane z nimi potencjalne straty dla niektórych sektorów.

Konfederacja Lewiatan zrzeszająca ponad 4100 firm w swoim komunikacie z 29 października 2021 ostrzega na przykład, że zmiany przewidziane w „Polskim Ładzie” “[...]pogorszą warunki funkcjonowania firm, istotnie zwiększą koszty prowadzenia działalności gospodarczej i są największą w historii podwyżką podatków dla przedsiębiorców”.

Specjaliści Konfederacji Lewiatan zwracają uwagę na wątpliwości interpretacyjne wielu przepisów i zarzucają rządowi pośpiech w przyjęciu ustawy, co – ich zdaniem – już za kilka miesięcy będzie wymagało jej nowelizacji. Co więcej, obiecane zwolnienia i ulgi dla firm będą trudne do osiągnięcia i niewspółmierne z wysokimi kosztami przygotowania się do nowych zasad rozliczeń podatkowych.

Wśród krytyków „Nowego Ładu” znalazł się również istniejący od 1991 roku Business Centre Club, który wystąpił z szeregiem wskazań w celu budowania odporności gospodarki. Wśród najważniejszych sugestii BCC można wymienić:

• utrzymanie długu publicznego na bezpiecznym poziomie poniżej 40%;
• zrezygnowanie z wysokiej kontroli politycznej państwa w systemie sprawiedliwości i gospodarce;
• zwiększenie oszczędności, zarówno prywatnych, jak i skarbu państwa;
• podniesienie kwoty przewidzianej w Nowym Ładzie na poprawę służby zdrowia;
• powołanie oddzielonej od struktur rządowych instytucji nadzorującej wdrażanie i rozliczanie projektów Krajowego Planu Odbudowy;
• wykluczenie z KPO inwestycji zakwestionowanych przez Unię Europejską;
• wprowadzenie minimum 6-miesięcznego „vacatio legis” dla zmian podatkowych.

Jak widać, od 1 stycznia 2022 roku czeka nas szereg zmian prawnych. Według obietnic rządu wprowadzana „rewolucja” podatkowa ma zrównać poziom życia Polaków do tego, który oferują najbardziej rozwinięte kraje Unii Europejskiej. Czy „Nowy Ład” okaże się wielkim sukcesem czy bolesną porażką dla rządzącej partii? Czas pokaże.

FAQ

Czy po wejściu w życie zasad „Nowego Ładu” jako samotna matka będę nadal mogła rozliczać się wspólnie z moim dzieckiem?

Niestety nie. Nowa ustawa znosi dotychczasowe udogodnienie, więc ostatnim rokiem, za jaki można złożyć rozliczenie wspólnie z dzieckiem, będzie 2021. Od 1 stycznia 2022 wchodzi natomiast w życie nowa ulga w wysokości 1500 złotych, którą samotny rodzic będzie mógł odliczyć sobie od podatku.

Kto najbardziej zyska, a kto straci na zmianach, jakie wprowadza „Polski Ład”?

Najnowsza reforma podatkowa rządu ma na celu zmniejszenie różnic społecznych. Najbardziej zyskają na niej najmniej zarabiający pracownicy, a także ta część przedsiębiorców, która nie wykazuje zbyt wysokich zysków, a do tego rozlicza się według skali podatkowej. Według obliczeń agencji doradczej Crido wynagrodzenie netto zmieni się w następujący sposób:

źródło: https://crido.pl/threads/zmiany-dla-pracownika-polski-lad/

Z drugiej strony, „Polski Ład” uderzy przede wszystkim w przedsiębiorców o większych dochodach, zwłaszcza tych rozliczających się liniowo:

źródło: https://crido.pl/threads/zmiany-dla-przedsiebiorcow-polski-lad/

Czy według zasad „Polskiego Ładu” każdy sklep musi zaopatrzyć się w terminal płatniczy?

Nie, wcale nie jest to obowiązkowe. Według zasad „Polskiego Ładu” sprzedawca – przy spełnieniu określonych warunków – będzie musiał przyjąć płatności bezgotówkowe, ale nie oznacza to koniecznie użycia karty bankowej. Transakcje bezgotówkowe to również takie, które są płacone jako przelew z rachunku bankowego, a do ich przyjęcia nie ma potrzeby posiadania terminalu.

Czy „Polski Ład” przewiduje jakieś ulgi dla seniorów?

Od 1 stycznia 2022 osoby, które mimo uprawnień zrezygnują z przejścia na emeryturę i pozostaną nadal czynne zawodowo, będą mogły skorzystać z tzw. PIT-0 dla seniora, zwalniający ich od podatku aż do przekroczenia 115 528 złotych zarobków (30 tysięcy kwoty wolnej + 85 528 złotych ulgi).

W jaki sposób na „Polskim Ładzie” skorzystają rolnicy?

Pod hasłem „Polski Ład dla polskiej wsi” rząd promuje swój program reform również wśród rolników. Najważniejszą korzyścią będzie dla nich możliwość bezpośredniej i nieopodatkowanej sprzedaży produktów rolniczych o wartości do 100 tysięcy złotych. Gminy będą miały obowiązek stworzenia do tego celu specjalnych targowisk.